Czerwony Klasztor (miejscowość)

Ten artykuł dotyczy miejscowości na Słowacji. Zobacz też: inne znaczenia tego hasła.

Czerwony Klasztor

Červený Kláštor

Ulica w Czerwonym Klasztorze
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Kieżmark
Starosta	Štefan Džurný[1]
Powierzchnia	3,04[2] km²
Wysokość	462[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	218[4] 71,65[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 52[3]
Kod pocztowy	059 06[3]
Tablice rejestracyjne	KK
Położenie na mapie kraju preszowskiego Czerwony Klasztor
Położenie na mapie Słowacji Czerwony Klasztor
49°23′39″N 20°24′39″E/49,394167 20,410833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Czerwony Klasztor (słow. Červený Kláštor) – miejscowość (obec) w powiecie Kieżmark, w kraju preszowskim na Słowacji. Rzeka Dunajec oddziela Czerwony Klasztor od polskiej wsi Sromowce Niżne.

Położenie geograficzne i komunikacja

Usytuowany jest nad rzeką Dunajec, w ciasnej dolinie przy ujściu Lipnika, zwanej Doliną św. Antoniego. Od wschodu wznosi się należąca do Pienin Klasztorna Góra (657 m), od zachodu Uhliská (600 m) znajdujące się już w Magurze Spiskiej. Do miejscowości tej należą również dwie dawniej samodzielne osady: Szwaby Niżne (słow. Nižné Šváby) i Śmierdzonka (słow. Smerdžonka, po II wojnie światowej zmieniona na Červený Kláštor-kúpele), której nazwa pochodzi od źródła mineralnego o silnym zapachu siarkowodoru.

Dojechać można drogą od Niedzicy przez Łysą nad Dunajcem i Starą Wieś Spiską. Ze Sromowiec Niżnych przez Dunajec przerzucona jest kładka dla pieszych i rowerzystów do Czerwonego Klasztoru. Pieszo lub rowerem można również dostać się także spacerową Drogą Pienińską ze Szczawnicy (zakaz wjazdu pojazdów silnikowych).

Historia i zabytki

Miejscowość znana jest przede wszystkim z dawnego klasztoru kartuzów i kamedułów – Czerwonego Klasztoru. Został on ufundowany przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego w 1319 r. Fundacja ta była częścią kary, jaką miał ponieść za zabicie Chyderka z rodu Gyorgów (za karę miał ufundować 6 klasztorów oraz zamówić w nich 4 tys. mszy). Znajdujący się na terenie klasztoru gotycki kościół pod wezwaniem św. Antoniego pochodzi z lat 1360–1400, rozbudowywany w latach 1496–1506.

Miejscowość Czerwony Klasztor powstała w 1948 r. z połączenia wsi Niżne Szwaby i Śmierdzonka oraz osady Czerwony Klasztor wraz z najbliższą okolicą.

• 
  Czerwony Klasztor – dawny zespół klasztorny
• 
  Kładka na Dunajcu
• 
  Kościół ewangelicki

Kultura

We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka^[6].

Turystyka

Miejscowość jest centrum turystycznym. Przy zespole klasztornym znajduje się restauracja, bufety, sklepy z pamiątkami. Obok niego autocamping z polem namiotowym, na którym w czerwcu odbywa się festiwal Zamagurské folklorné slávnosti. Nad Dunajcem jest pawilon PIENAP-u i przystań flisacka, z której przez Pieniński Przełom Dunajca spływają słowackie tratwy. Miejscowość jest połączona z polską wsią Sromowce Niżne kładką pieszo-rowerową nad Dunajcem. Tym sposobem Czerwony Klasztor jest skomunikowany z polskimi atrakcjami turystycznymi takimi, jak zabytkowy drewniany kościół w Sromowcach Niżnych. Przez tę polską wieś istnieje także możliwość wejścia na najbardziej znany szczyt Pienin – Trzy Korony. Nad Dunajcem rośnie 15 starych lip, które w 1972 r. uznane zostały za pomniki przyrody; ich wiek wynosi 200–350 lat.

Szlaki turystyczne

czerwony: Czerwony Klasztor – Przełęcz pod Klasztorną Górą – Płaśnie – przełęcz Pod Płaśniami – Aksamitka – Przełęcz pod Tokarnią – Wielki Lipnik. 3.15 h, ↓ 2.45 h

niebieski: Czerwony Klasztor – Przełęcz pod Klasztorną Górą – przełęcz Limierz – Leśnica. 1:45 h, ↓ 1.35 h

żółty: Droga Pienińska – przełęcz Limierz. 50 min, ↓ 35 min.

pieszy i rowerowy (Droga Pienińska): Czerwony Klasztor – Szczawnica. Pieszo ok. 2:30 h w jedną stronę. Od szlaku odgałęziają się inne szlaki.

Przypisy

Bibliografia

• Ondrej Pöss, Dejiny a kultura karpatskych Nemcov, Bratislava – Pressburg 2005, ISBN 80-89079-16-4.
• Pieniny. Mapa turystyczna 1:25 000. Piwniczna: Agencja Wydawnicza „Wit” s.c. ISBN 978-83-907671-3-9. Brak numerów stron w książce
• Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Czerwony Klasztor (miejscowość), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 848 .
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona