Obryw Bardzki

Obryw Bardzki – osuwisko mas skalnych w południowo-zachodniej Polsce w Górach Bardzkich, w Sudetach Środkowych.

Położenie

Obryw powstał na zachodnim stoku Kalwarii położonej w północno-zachodniej części Grzbietu Wschodniego, Gór Bardzkich nad Przełomem Bardzkim, na południowy wschód od Barda^[1].

Charakterystyka

Obryw skalny znajduje się na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego na zachodnim stoku Kalwarii, opadającym do dna doliny Nysy Kłodzkiej^[1]. Górna krawędź osuwiska jest zakończona niewielką grzędą skalną położoną na wysokości około 390 m n.p.m. Dolna granica znajduje się na wysokości około 300 m n.p.m. i dochodzi do koryta Nysy Kłodzkiej^[1]. Osuwisko jest największym historycznie poświadczonym osuwiskiem zbocza górskiego w Sudetach, ma około 90 m wysokości i do 200 m szerokości. Składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwszą stanowi górna strefa oderwania ze ścianą skalną o przebiegu wschód-zachód o wysokości do 30 m z rozległym stożkiem usypowym u podnóża, druga to strefa dolna o charakterze jęzora osuwiskowego. Jęzor osuwiskowy cechuje się nieregularnym układem wałów i obniżeń bezodpływowych, a na jego powierzchni widoczne są wielkie bloki szarogłazów o długości do 10 m. Czoło jęzora nie zachowało się i zostało rozmyte przez wody Nysy Kłodzkiej wkrótce po zdarzeniu, pod koniec XVI wieku. Ślady obrywu są doskonale widoczne w postaci skalistego urwiska na zboczu. Zbocza, a szczególnie podnóże, zaścielają zwały bloków z dolnokarbońskich szarogłazów i łupków ilastych struktury bardzkiej^[1]. Osuwisko w dolnej części porośnięte jest lasem, w górnej odsłania się lita skała, wokół osuwiska na stokach rośnie las mieszany z dominacją buka i świerku^[1]. Na górnej granicy osuwiska skalnego na stoku Kalwarii stoi krzyż^[1]. Podcięcie jęzora osuwiskowego znajduje się naprzeciw kościoła w Bardzie, pomiędzy początkiem drogi krzyżowej na Kalwarię a parkiem miejskim.

Niektóre źródła uważają, że głównym czynnikiem powstania Obrywu Skalnego mógł być wstrząs tektoniczny, wywołany ruchem górotworu, a podmycie zbocza było czynnikiem drugorzędnym^[1].

Zjawisko w literaturze nazywane jest obrywem skalnym, tak określane jest górne urwisko. Z punktu widzenia mechanizmu ruchu mas skalnych jest to typowe osuwisko.

Historia

Osuwisko powstało 24 sierpnia 1598 roku po długotrwałych, znacznych opadach^[1]. Nysa Kłodzka podmyła podnóże Kalwarii, powodując nagłe obsunięcie się znacznej części zachodniego zbocza. Obsuwające się masy skał i ziemi spowodowały wstrząs odczuwalny w okolicznych miejscowościach oraz zatamowały koryto Nysy Kłodzkiej, powodując spiętrzanie się wody w rzece i podtopienie części miasta^[1]. Dla Barda i niżej położonych miejscowości niebezpieczeństwem była nieobliczalna w skutkach powódź, lecz nurt Nysy przez zawalisko utorował sobie koryto^[1]. W lipcu 1997 w czasie powodzi tysiąclecia wezbrane wody podcięły czoło jęzora osuwiskowego i odsłoniły jego wewnętrzną strukturę z bezładnie zmieszanymi i potrzaskanymi partiami skalnymi.

Turystyka

Górna krawędź osuwiska stanowi punkt widokowy, z którego roztacza się panorama Barda, Przełomu Bardzkiego i północnej części Grzbietu Zachodniego Gór Bardzkich.

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 12: Góry Bardzkie. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, ISBN 83-85773-04-5.
• W.Brygier. T.Dudziak, Ziemia Kłodzka, Przewodnik dla prawdziwego turysty, Wyd. Ofic. Wyd., „Rewasz”, Pruszków 2010 r. ISBN 978-83-89188-95-3 (słownik miejscowości-Bardo).
• M. Staffa; przewodnik turystyczny: Wędrówka przez Sudety Środkowe: Góry Wałbrzyskie - Góry Suche - Góry Sowie - Góry Bardzkie; Wyd. PTTK "Kraj"; Warszawa/Kraków 1982r; ISBN 83-00-00476-9.
• Góry Bardzkie, mapa w skali 1:40 000, Wydawnictwo "Plan", Wrocław 2008, ISBN 978-83-61092-37-7.