Rozkolcowate

Muricidae^[1]

Rafinesque, 1815

Trzy przykładowe gatunki rozkolców, od lewej: Haustellum haustellum, Phyllonotus erythrostomus i Murex pecten

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

ślimaki

Podgromada

Caenogastropoda^[2]

Rząd

Neogastropoda^[2]

Nadrodzina

Muricoidea^[2]

Rodzina

rozkolcowate

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Rozkolcowate (Muricidae) – rodzina ślimaków morskich z rzędu Neogastropoda.

Budowa

Rozkolcowate to bardzo liczna rodzina skupiająca (włącznie z taksonami kopalnymi) ponad 2600 gatunków podzielonych na ponad 230 rodzajów^[2]. Zamieszkują wody morskie całego świata, od równika po umiarkowaną strefę klimatyczną (głównie dzielnica Indo-Pacyfiku i Panamy).

Istnieje duża rozpiętość kształtów i wielkości. Muszle są przeważnie grubościenne, ze spiczastą skrętką. Powierzchnia zewnętrzna jest misternie pokryta kolcami, palmiastymi wyrostkami, guzami. Z reguły na powierzchni skrętki widać rozmieszczone w regularnych odstępach zgrubienia kolabralne (zgodne z kształtem linii wzrostu muszli) – ślady istnienia wcześniejszych ujść. W przeciwieństwie do rodziny Ranellidae, u których przypadają dwa takie zgrubienia na każdy skręt, rozkolce charakteryzują się obecnością co najmniej 3 zgrubień na skręcie. Ujście owalne lub w kształcie kropli, z wargami zaopatrzonymi w ząbki lub postrzępionymi. Czasami na wardze zewnętrznej mają wykształcony specjalny ząb służący do otwierania muszli małży. Wrzeciono zwykle gładkie, bez dodatkowych tworów. Kanał syfonalny szeroki i prawie zamknięty, długością może czasem przewyższać dwukrotnie pozostałą część muszli. Konchiolinowe wieczko jest brązowe, owalne lub w kształcie łezki, z zawiązkiem położonym blisko syfonu.

Podział systematyczny

Do rodziny rozkolcowatych należą następujące podrodziny^[2]:

Aspellinae Keen, 1971
Coralliophilinae Chenu, 1859
Ergalataxinae Kuroda, Habe & Oyama, 1971
Haustrinae K.S. Tan, 2003
Muricinae Rafinesque, 1815 (np. rodzaj rozkolec)
Ocenebrinae Cossmann, 1903 (np. rodzaj wiercielec)
Pagodulinae Barco, Schiaparelli, Houart & Oliverio, 2012
Rapaninae Gray, 1853 (np. rodzaje rapana i szkarłatnik)
Typhinae Cossmann, 1903 (np. rodzaj Typhis)
nienazwana podrodzina obejmująca następujące rodzaje:
- Daphnellopsis Schepman, 1913
- Flexopteron Shuto, 1969
- Harmatia Noszky, 1940 †
- Homalocantha Mörch, 1852
- Ingensiella B.A. Marshall & Houart, 2022
- Lenitrophon H. J. Finlay, 1926
- Lirosoma Conrad, 1862 †
- Minortrophon H.J. Finlay, 1926
- Nucellopsis Merle, 2005 †
- Paramorea Wade, 1917 †
- Ponderia Houart, 1986
- Pterynotus Swainson, 1833
- Scalaspira Conrad, 1862 †
- Stephanosalpinx Petuch, 1988 †
- Timbellus De Gregorio, 1885
- Uttleya Marwick, 1934
- Vitularia Swainson, 1840

Galeria

Muszla Chicoreus palmarosae – jednego z piękniejszych rozkolców
Muszla Bolinus cornutus
Zdjęcie muszli ślimaków rodzaju Nucella
Stary szkic muszli Murex pecten – „grzebienia Wenery”

Przypisy

↑ Muricidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e MolluscaBase eds., Muricidae Rafinesque, 1815, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-14] (ang.).

Bibliografia

Rafał Wąsowski, Przewodnik MUSZLE, Wyd. Multico, Warszawa 2000.
Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.