Wirusowe zapalenie wątroby typu E

Wirusowe zapalenie wątroby typu E, WZW typu E (ang. hepatitis E) – choroba zakaźna układu pokarmowego z grupy wirusowych zapaleń wątroby, której przyczyną jest wirus zapalenia wątroby typu E (HEV)^[1][2]. Jest ona najprawdopodobniej najczęstszą przyczyną ostrego wirusowego zapalenia wątroby – rocznie dochodzi do okołu 20 mln zachorowań^[1][3][4] a liczbę zgonów rocznie szacuje się na 70 tysięcy^[5].

Epidemiologia

Choroba przenosi się drogą odzwierzęcą (zoonoza), pokarmową, przez transfuzję skażonej krwi^[6][7] oraz bezpośredni kontakt między ludźmi (rzadko)^[1][2][8].

Rozróżnia się dwa typy występowania choroby^[1][2][8]:

• typ epidemiczny – występuje w krajach rozwijających się, jest spowodowany przez HEV 1 i 2 (co powoduje zwiększoną śmiertelność u ciężarnych). Choroba w tym typie przenosi się najczęściej przez skażoną wodę^[9], możliwe jest wystąpienie dużych epidemii. Najczęściej chorują młodzi mężczyźni w wieku 15–39 lat^[1][4].
• typ sporadyczny – pojawia się na całym świecie, najczęściej w krajach rozwiniętych, powoduje go HEV 3 i 4^[10][11]. Choroba przenosi się poprzez źle obrobioną cieplnie wieprzowinę, owoce morza i dziczyznę^[3][6][10]. Rezerwuarami wirusa są zwierzęta, nie występuje przenoszenie między ludźmi. Najczęściej dotyka ona osoby starsze w wieku 40–60 lat^[4].

W Polsce do dzisiaj odnotowano jedynie nieliczne przywleczenia^[2].

Etiologia

Patogenem wywołującym chorobę jest wirus zapalenia wątroby typu E^[1][2]. Jego przynależność systematyczna nie została ustalona, w zależności od źródeł podaje się, że należy do rodziny Hepeviridae^[1][3][12] lub kaliciwirusów^[2]. HEV jest wirusem RNA mającym cztery genotypy: HEV 1, 2, 3 i 4^[1][8]. Dwa pierwsze genotypy odpowiadają za występowanie epidemiczne w krajach rozwijających się, a dwa ostatnie za wystąpienia sporadyczne^[1][8].

Patogeneza

Patogeneza wirusowego zapalenia wątroby typu E nie została w pełni poznana^[1][2][13]. HEV najpewniej namnaża się w przewodzie pokarmowym^[1][13]. Następnie wywołuje on odpowiedź humoralną oraz pobudza limfocyty T CD4⁺ i CD8^+[1]. W przypadku zakażenia genotypami 1 i 2 ponadto dochodzi do nadmiernej produkcji cytokin, co może być przyczyną zwiększenia śmiertelności u ciężarnych kobiet^[1]. Możliwa jest reinfekcja^[1].

Objawy i przebieg

Do 80% zakażonych nie przejawia objawów^[1]. W pozostałych przypadkach okres inkubacji trwa od 2 do 9 tygodni^[1][2]. Obraz kliniczny przypomina wirusowe zapalenie wątroby typu A: na początku pojawiają się nudności i gorączka, po czym występują wymioty, powiększenie wątroby, bóle brzucha, brak łaknienia i złe samopoczucie^{[1][2][8][12]}. Zakażenie HEV 1 i 2 częściej prowadzi do żółtaczki niż zakażenia genotypami 3 i 4, które przebiegają łagodniej^[1]. Niekiedy u osób z zaburzoną odpornością może dojść do nadostrej niewydolności wątroby^[3][14].

Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu E

W sytuacji zakażenia HEV 3 i przy obecności czynników ryzyka (np. immunosupresji) może dojść do zakażenia przewlekłego^[1][15][16]. Zazwyczaj jest ono bezobjawowe, ale może wystąpić zmęczenie, gorączka, żółtaczka i ból brzucha^[15]. W jego przebiegu może dojść do postępującej niewydolności wątroby, marskości i nadciśnienia wrotnego^[3][6][15].

Rozpoznanie

Najczulszą metodą diagnostyczną jest próba wykrycia RNA wirusa w kale lub krwi za pomocą PCR^[17], natomiast podstawą rozpoznawania choroby jest wykrywanie przeciwciał z klas IgG i IgM skierowanych przeciwko HEV z użyciem testów ELISA^[18][19]. Chorobę należy różnicować z innymi wirusowymi zapaleniami wątroby^[18].

Leczenie

Opracowano jedynie leczenie objawowe^[18][19][20]. Zaleca się zastosowanie rybawiryny w przypadku zakażenia HEV 3 u chorych, którzy stosują leki immunosupresyjne lub z chorobami wątroby^[18][19]. W celu leczenia przewlekłego WZW typu E proponuje się początkowo zmniejszenie dawek leków immunosupresyjnych (jeśli pacjent je przyjmuje) oraz terapię rybawiryną i interferonem^{[3][20][21][22]}. W przypadku wystąpienia marskości wątroby u pacjentów z przewlekłą postacią choroby należy dokonać jej przeszczepienia^[3].

Powikłania

Choroba wywołana przez HEV 2 i 3 wiąże się z wieloma powikłaniami^[19]. Niektóre z nich to^[8][19][23]:

• choroby układu nerwowego^[12]: zespół Guillaina-Barrégo^[11] (najczęściej^[24]), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, poprzeczne zapalenie rdzenia, porażenie nerwu twarzowego, neuropatia obwodowa, zapalenie nerwu przedsionkowego, niezborność ruchów, poliradikulopatia,
• zapalenie trzustki,
• błoniaste lub błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek,
• anemia aplastyczna,
• zapalenie stawów.

Rokowanie

Śmiertelność choroby wywołanej przez HEV 1 lub 2 wynosi około 0,2–4%^[13], jednak u niemowląt sięga ona nawet 10%; przebiega ona groźniej u osób z chorobą wątroby wywołaną przez alkohol^[1][2][22]. Zakażenie u kobiet w ciąży tymi genotypami niesie ze sobą wysoką śmiertelność (10–25%) i duże ryzyko powikłań, takich jak np. zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, śpiączka wątrobowa lub wewnątrzmaciczne obumarcie płodu^{[1][8][20][25]}.

Historia

Zapalenie wątroby typu E zostało opisane po raz pierwszy w roku 1978, natomiast wirus zapalenia wątroby typu E został odkryty w roku 1983 u radzieckich żołnierzy w Afganistanie, którzy przejawiali objawy zapalenia wątroby^[8][15][26]. Do choroby doszło następnie u naukowca badającego próbki, w którego stolcu wykryto cząsteczki wirusa^[8][26].

Zobacz też

• Wirusowe zapalenie wątroby typu A

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017, s. 1139–1140. ISBN 978-83-7430-517-4.
• Zdzisław Dziubek, Ewa Duszczyk: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 313, 318–319. ISBN 978-83-200-4534-5.