Osiek Jasielski

wieś

Rynek

Państwo

Polska

Województwo

podkarpackie

Powiat

jasielski

Gmina

Osiek Jasielski

Liczba ludności (2022)

710^[2]

Strefa numeracyjna

Kod pocztowy

38-223^[3]

Tablice rejestracyjne

RJS

SIMC

0358612^[4]

Położenie na mapie gminy Osiek Jasielski

Położenie na mapie Polski

Położenie na mapie województwa podkarpackiego

Położenie na mapie powiatu jasielskiego

49°38′04″N 21°29′30″E/49,634444 21,491667^[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Osiek Jasielski – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, siedziba gminy Osiek Jasielski^[4]^[5].

Miejscowość leży nad Wisłoką.

Osiek uzyskał lokację miejską w 1399, zdegradowany po 1661^[6].

Osiek uzyskał lokację miejską przed 1365, zdegradowany w 1934^[6].

Integralne części wsi Osiek Jasielski^[5]^[4]^[7]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0358629	Pod Dębiną	część wsi
0358635	Pod Górą	część wsi
0358641	Pod Skałą	część wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o Osieku pochodzi z XIV wieku. W 1365 Kazimierz Wielki nadał miejscowości magdeburskie prawa miejskie^[8]. Jako miasto królewskie Osiek otrzymał przywileje handlowe i celne. Powstał tu także zamek obronny, którego ślady znajdują się w południowej części miejscowości. Nazwany został „kocim zamkiem", co wskazywałoby, że ruiny mogły być wykorzystane czasowo na obozowisko przybyłych z południa wychodźców religijnych. Zamek osiecki był jednym z szeregu zamków broniących południowej granicy Polski^[8]. Dzierżawcami starostwa osieckiego byli Stadniccy. W drugiej połowie XVI w. oraz w latach 1603, 1606, 1607 i 1618 mieszczanie osieccy wnosili przeciw nim skargi do sądu grodzkiego w Bieczu i do króla, że przez bicie, więzienie i inne formy przemocy zmuszeni są do odrabiania pańszczyzny^[8].
W 1762 r. starostwo stało się własnością księcia Giedrojcia, ostatniego starosty królewskiego. Podczas zaboru austriackiego zarządzali Osiekiem Braniccy, Sanguszkowie, Gaszyńscy i Janiszewscy^[8]. Osiek był wielokrotnie dewastowany podczas napaści wrogich wojsk (w 1474, 1655-56, 1657, 1704-09 oraz w czasie I i II wojny światowej).

W latach 1954-1972 wieś była siedzibą gromady Osiek Jasielski. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Rynek
Urząd Gminy
Rynek

Zabytki

We wsi znajduje się kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego wzniesiony około 1419 r. Jest to jeden z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce. Około 1640 r. świątynię poddano gruntownej przebudowie i rozbudowie (m.in. dostawienie dzwonnicy do zachodniej ściany kościoła). Kościół otoczony jest kamiennymi sobotami. Wnętrze ozdobione jest bardzo cenną neobarokową XIX-wieczną polichromią. Kościół należy do wyjątkowych w drewnianej architekturze sakralnej przykładów rozwiązania bazylikowego. Wewnątrz na szczególną uwagę zasługują:

barokowe ołtarze (XVII wiek)
cenna polichromia (XIX wiek)
pulpit muzyczny (XVIII wiek)
gotycko-renesansowy tryptyk św. Piotra malowany w 1527 roku, przechowywany w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu.

Zabytkowy kościół drewniany
Kościół parafialny
Budynek poczty

Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.

Turystyka

Szlak Architektury Drewnianej – Trasa nr VIII (jasielsko-dębicko-ropczycka)

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 94324
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 878 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Rejestr TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ ^a ^b Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.
↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Sarna: "Opis powiatu jasielskiego". Rerint pracy z 1908, wydany przez PUW Roksana, str. 444-457, ISBN 83-7343-071-7.

Linki zewnętrzne

Osiek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 629 .
Historia miejscowości (na stronie gminy)

Powiat jasielski (1920–1975) (► GG)

Siedziba powiatu – Jasło

Przynależność wojewódzka

woj. krakowskie (1920–39)
dystrykt krakowski (GG) (1939–45)
woj. rzeszowskie (1945–75)

Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)

Brzostek (← 1932–34)
Jasło
Osiek (do 1934)

Miasteczka (1920–34)

Dębowiec
Jodłowa (← od 1932)
Kołaczyce
Żmigród Nowy

Gminy miejskie (1920–75)

Brzostek (← 1932–34)
Jasło

Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–54 i 1973–75)

Brzostek (od 1973)
Brzostek I (do 1954)
Brzostek II (do 1954)
Brzyska (od 1973)
Dębowiec
Jasło
Jodłowa
Kołaczyce
Krempna
Osiek Jasielski
Siedliska Bogusz (1949–54)
Skołyszyn
Szerzyny
Tarnowiec
Żmigród Nowy (Nowy Żmigród)

Gromady
(1954–72)

Bączal Dolny (1954–61)
Bieździadka (1954–72)
Błażkowa (1954–68)
Brzostek (1954–72)
Brzyska (1954–72)
Brzyszczki (1954–72)
Cieklin (1954–72)
Czermna (1954–72)
Dębowiec (1954–72)
Gliniczek (1954–61)
Glinik Polski (1954–72)
Grudna Dolna (1954–61)
Harklowa (1954–72)
Jodłowa (1954–72)
Kaczorowy (1954–60)
Kamienica Górna (1954–59)
Kąty (1954–72)
Klecie (1954–61)
Kołaczyce (1954–72)
Krempna (1954–72)
Lipnica Dolna (1954–61)
Lubcza (1954–57 →)
Łubno Szlacheckie (1954–59)
Niegłowice (1954–72)
Nienaszów (1954–61)
Nowy Żmigród (1954–72)
Ołpiny (1954–72)
Osiek Jasielski (1954–72)
Osobnica (1954–72)
Pielgrzymka (1954–59)
Przeczyca (1954–60)
Samoklęski (1954–61)
Siedliska Bogusz (1954–72)
Sieklówka Górna (1954–59)
Skołyszyn (1954–72)
Sobniów (1954–72)
Sowina (1954–59)
Szebnie (1954–72)
Szerzyny (1954–72)
Święcany (1954–72)
Tarnowiec (1954–72)
Trzcinica (1954–61)
Zagórze (1954–59)
Załęże (1954–57)
Żmigród Nowy (1954–72)
Żmigród Stary (1954–59)

Gminy (1939–45)

Miejskie

Biecz (←→)
Dukla (← 1939–41 →)
Gorlice (←→)
Jaslo
Krosno (← 1939–41 →)

Wiejskie

Biecz (←→)
Bobowa (←→)
Brzostek I
Brzostek II
Chorkówka (← 1939–41 →)
Dębowiec
Frysztak (←→)
Glinik Mariampolski (←→)
Gładyszów (←→)
Iwonicz (← 1939–41 →)
Jasło
Jedlicze (← 1939–41 →)
Jodłowa
Kołaczyce
Korczyna (← 1939–41 →)
Krempna
Lipinki (←→)
Łużna (←→)
Miejsce Piastowe (← 1939–41 →)
Nadole (← 1939–41 →)
Osiek Jasielski
Odrzykoń (← 1939–41 →)
Polany (←→)
Ropa (←→)
Rzepiennik Strzyżewski (←→)
Sękowa (←→)
Skołyszyn
Szerzyny
Śnietnica (←→)
Tarnowiec
Tylawa (← 1939–41 →)
Uście Ruskie (←→)
Wiśniowa (←→)
Żmigród Nowy

Gmina Osiek Jasielski

Siedziba gminy: Osiek Jasielski

Wsie	Czekaj Mrukowa Osiek Jasielski Pielgrzymka Samoklęski Świerchowa Załęże Zawadka Osiecka
Integralne części wsi	Dół Góra Kłopotnica Kraczeniówka Pod Dębami Pod Dębiną Pod Górą Pod Skałą Równie Stacharówka Za Ogrodem

Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) ^OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.